Λουτεΐνη & Ζεαξανθίνη
Ι∆ΙOΤΗΤΕΣ ΛOΥΤΕΪΝΗΣ & ΖΕΑΞΑΝΘΙΝΗΣ
Λουτεΐνη
Oι υπεριώδεις ακτίνες προσκρούοντας σε οργανικά μόρια δημιουργούν ελεύθερες ρίζες, που, εντός του ματιού, μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στην ωχρή κηλίδα και στον κρυσταλλοειδή φακό (καταρράκτης), παθήσεις που είναι υπεύθυνες για μεγάλο αριθμό ατόμων με μειωμένη όραση ή και τύφλωση. Επειδή τα οφθαλμικά κύτταρα δεν μπορούν να αναγεννηθούν, είναι εξαιρετικής σημασίας η προληπτική αντιμετώπιση των παραπάνω βλαβών και παθήσεων. Η λουτεΐνη έχει την ιδιότητα να συγκρατεί το 30-40% της υπεριώδους ακτινοβολίας, πριν αυτή φθάσει στον αμφιβληστροειδή, σύμφωνα με έρευνες του ∆ιεθνούς Πανεπιστημίου της Φλόριδας (Exp Eye Res, 1997, 65, 57-62 και 2000, 71, 239-45), ενώ ως ισχυρό αντιοξειδωτικό εξουδετερώνει σημαντικό αριθμό ελεύθερων ριζών.
H λουτεΐνη δεν εμποδίζει μόνο την εμφάνιση ή την επιδείνωση του καταρράκτη, αλλά – σύμφωνα, τουλάχιστον, με μια πρόσφατη μελέτη – βελτιώνει σημαντικά την οπτική οξύτητα όσων πάσχουν από καταρράκτη (Nutrition, 2003, 19:21-4). Εξ’ άλλου, σύμφωνα με επιδημιολογικές μελέτες, υψηλή πρόσληψη λουτεΐνης με τη διατροφή μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο προσβολής από ορισμένους καρκίνους και, ιδίως, από καρκίνο του ενδομητρίου και των ωοθηκών (Terry et al 2002, Michaud et al 2000, Giovannuci et al 1995, Fung et al 2003 κ.ά.).
Η λουτεΐνη προστατεύει επίσης το δέρμα από την ηλιακή ακτινοβολία και ενδέχεται να μειώνει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων (J Nutr, 2002, 132(3):525s-30s).
Η λουτεΐνη είναι καροτινοειδές ευρισκόμενο σε φρούτα και λαχανικά (ιδίως στο σπανάκι). Είναι γνωστή για τις πολύ ευεργετικές για τα μάτια, αλλά – σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες – και για το δέρμα ιδιότητές της.
Πράγματι, η λουτεΐνη έχει χαρακτηρισθεί σαν “τα εσωτερικά γυαλιά του ματιού”, επειδή έχει την ικανότητα να εμποδίζει τις ορατές μπλε ακτίνες να φτάσουν στον αμφιβληστροειδή και να δημιουργήσουν, προσκρούοντας σε αυτόν, καταστρεπτικές ελεύθερες ρίζες.
Σύμφωνα με μελέτη που έγινε το 1997 από το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Φλόριδας, η λήψη συμπληρώματος λουτεΐνης έχει σαν αποτέλεσμα “τη μείωση κατά 30-40% της μπλε ακτινοβολίας που φθάνει στους φωτοϋποδοχείς”.
Ας σημειωθεί ότι τα συνήθη γυαλιά ηλίου δεν προστατεύουν τα μάτια από την ορατή μπλε ακτινοβολία. Υπάρχουν όμως ειδικά γυαλιά (blue blockers) τα οποία παρέχουν ικανοποιητική προστασία.
Η λουτεΐνη δεν έχει μόνο προληπτική δράση κατά των ελεύθερων ριζών. Εξουδετερώνει επίσης τις ελεύθερες ρίζες που έχουν ήδη σχηματισθεί, είτε από την ορατή μπλε ή την υπεριώδη ακτινοβολία, είτε κατά τον μεταβολισμό ή άλλες αιτίες. Αυτό ισχύει τόσο για το μάτι, όσο και για το δέρμα και άλλα όργανα.
Όσον αφορά το δέρμα, αξιοσημείωτη είναι η προστασία που η λουτεΐνη προσφέρει έναντι της ορατής μπλε ακτινοβολίας. Αυτό έχει ιδιαίτερη πρακτική σημασία, γιατί ο κόσμος γενικά πιστεύει ότι όταν προστατεύεται με το αντηλιακό του από το έγκαυμα προστατεύεται επίσης από την επιβλαβή ηλιακή ακτινοβολία.
Μελέτες με ζώα έδειξαν ότι η λουτεΐνη εμποδίζει επίσης τις φλεγμονές (εγκαύματα) που δημιουργούν οι UV-B ακτίνες, ενώ εμποδίζει και την εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος που ένα έγκαυμα προκαλεί.
Ζεαξανθίνη
Η ζεαξανθίνη έχει παρόμοιες ιδιότητες, με διαφορετική όμως κατανομή στο μάτι: ενώ η λουτεΐνη κατανέμεται σε όλο τον αμφιβληστροειδή, η ζεαξανθίνη συγκεντρώνεται κυρίως στην ωχρά κηλίδα, ιδιαίτερα στο βοθρίο (fovea).
Μελέτες έχουν δείξει ότι όσοι λαμβάνουν υψηλές ποσότητες καροτινοειδών (ιδίως τα δύο ισχυρότερα: την λουτεΐνη και την ζεαξανθίνη) έχουν πολύ μικρότερα ποσοστά προσβολής από καταρράκτη και εκφυλισμό της ωχρής κηλίδας, σοβαρές παθήσεις των ματιών, πολύ διαδεδομένες σε ηλικίες άνω των 60-65. Ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες: γυναίκες, καπνιστές, έχοντες μπλε μάτια, έχοντες ιστορικό υπέρτασης και καρδιαγγειακών παθήσεων, παχύσαρκοι, όσοι εκτίθενται πολύ στον ήλιο, όσοι τρώνε μικρές ποσότητες φρούτων και λαχανικών.
Η ζεαξανθίνη είναι ένα καροτινοειδές που στη φύση βρίσκεται πάντοτε μαζί με την λουτεΐνη.
Μελέτες με τη ζεαξανθίνη μόνη δεν έχουν γίνει, όμως διάφορες μελέτες, με πλέον αξιόλογες δύο μελέτες του Harvard, έχουν δείξει ότι αυξημένη και μακροχρόνια πρόσληψη λουτεΐνης/ζεαξανθίνης μειώνει σημαντικά στις μεγαλύτερες ηλικίες (κατά 22% περίπου, σύμφωνα με τις μελέτες του Harvard) τις πιθανότητες προσβολής από καταρράκτη και από τον εκφυλισμό της ωχρής κηλίδας.
Επειδή η ζεαξανθίνη είναι εξαιρετικά συγγενής ουσία (στερεοϊσομερής) με την λουτεΐνη μπορούμε να υποθέσουμε βάσιμα ότι και αυτή έχει προστατευτικές για το δέρμα ιδιότητες έναντι της επιβλαβούς ηλιακής ακτινοβολίας.
Πηγή: Κατάλογος-Οδηγός Nature’s Plus, ελληνική έκδοση 2011